Եվրախորհրդրանում իր ելույթի ժամանակ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձել է Հարավային Կովկասում ճանապարհների ապաշրջափակման հարցին։
Վարչապետը վկայակոչել է Գրանադայում ստորագրված հայտարարությունը, որի համաձայն՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության ու հարաբերությունների կարգավորման այդ կարևոր սկզբունքը պետք է հիմնված լինի երկրների ինքնիշխանության և իրավազորության լիակատար հարգման, ինչպես նաև հավասարության և փոխադարձության վրա։
Փաշինյանն ընդգծել է, որ վերոհիշյալ սկզբունքն արտացոլվել է հուլիսի 15-ին Բրյուսելում ԵՄ խորհրդի նախագահի, Ադրբեջանի նախագահի և ՀՀ վարչապետի մասնակցությամբ տեղի ունեցած եռակողմ հանդիպման արդյունքներով ԵՄ խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի հայտարարության մեջ:
«Ադրբեջանը շարունակաբար պնդում է, թե Հայաստանը պարտավոր է սեփական տարածքով միջանցք տալ Ադրբեջանին: Միջազգային առօրյա խոսույթում ձեզ ծանոթ բառապաշարով միջանցք ասելով հասկանում են պարզապես միջպետական ճանապարհներ: Բայց մեր տարածաշրջանի պարագայում կա մի առանձնահատկություն: 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության մեջ միջանցք բառն օգտագործվում է միայն Լաչինի միջանցքի պարագայում, որը պետք է ապահովեր Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի կապը: Առանձնահատկությունն այն է, որ ըստ այդ փաստաթղթի՝ Լաչինի միջանցքը ոչ միայն ճանապարհ է, այլեւ հինգ կիլոմետր լայնությամբ տարածքային շերտ, որը պետք է լիներ Ադրբեջանի վերահսկողությունից դուրս, խաղաղապահների վերահսկողության ներքո: Հետևաբար, այս կոնտեքստում, միջանցք բառն ունի արտատարածքային շերտի իմաստ»,- պարզաբանեց Փաշինյանը:
Նրա պնդմամբ՝ Հայաստանի Հանրապետությունը երբեք, ոչ մի տեղ, իր որևէ տարածքի նկատմամբ իր ինքնիշխանության և իրավազորության որևէ սահմանափակման չի համաձայնվել, նման խոստում չի տվել, հետևաբար ի՞նչ է նշանակում վերը մեջբերված սկզբունքը:
«Նշանակում է մի պարզ բան. Հայաստանը և Ադրբեջանն իրենց սուվերենության, իրավազորության հիման վրա, առանց վերոհիշյալ միջանցքային խոսակցությունների միմյանց համար պետք է բացեն իրենց ճանապարհները: Այդ ճանապարհների անցագրային կետերում պետք է գործեն սահմանային և այլ վերաբերելի հսկողական ծառայություններ` երկրների իրավազորության, սուվերենության, օրենսդրության հիման վրա: Սա պետք է արվի փոխադարձության և հավասարության սկզբունքով, և մենք պատրաստ ենք օր առաջ գնալ այդպիսի լուծումների, պատրաստ ենք վերականգնել Մեղրիի երկաթուղին, որը Հայաստանի հարավով կկապի ոչ միայն Ադրբեջանը և Հայաստանը, այլև Հայաստանի հարավային շրջանները հյուսիս-արեւմտյան շրջանների հետ, Ադրբեջանի հարավ-արևմտյան շրջանները` Նախիջևանի ինքնավար հանրապետության հետ, հետագա շարունակությամբ Հայաստանը Թուրքիայի հետ, Ադրբեջանը Թուրքիայի հետ, Վրաստանը, Ադրբեջանը, Հայաստանը՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետության հետ, արևելքը-արևմուտքի հետ՝ Կասպից ծովից մինչև Միջերկրական, հյուսիսը-հարավի հետ՝ Ծոցից մինչև Սև ծով: Հայաստանում այս նախագիծն անվանում ենք Հայկական Խաչմերուկ»,- ասաց ՀՀ վարչապետը:
Փաշինյանի դիտարկմամբ՝ այդ նախագիծն ավելի տարածաշրջանացնելու, ռեբրենդինգի ենթարկելու և Եվրոպական խորհրդարանի բարձր ամբիոնից Խաղաղության խաչմերուկ անվանելու ժամանակն է, և այդ անունը նույնքան կարևոր և ընդունելի է հայկական կողմի համար: Նույն տրամաբանությամբ Հայաստանը պատրաստ է ավտոճանապարհների բացմանը նույնպես: Հայաստանի Հանրապետությունը պատրաստ է իր տարածքում ապահովել բեռների, տրանսպորտային միջոցների, մարդկանց, խողովակաշարերի, էլեկտրական գծերի անվտանգությունը, որովհետև խաղաղության խաչմերուկը ենթադրում է այդ թվում խողովակաշարերի և էլեկտրագծերի անցում:
«Նման լուծումները շատ կարևոր են նաև Հայաստանի Հանրապետության համար, որովհետև մեր երկիրն արդեն 30 տարի շրջափակման մեջ է Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից: Ինչպես տեսնում եք, Հայաստանին տարածաշրջանի տրանսպորտային կոմունիկացիաների բացմանը խոչընդոտելու մեջ մեղադրելու որևէ հիմք չկա և կան վերլուծություններ, որ պաշտոնական Բաքուն միջանցքային խոսույթը նենգափոխում է` տարածաշրջանում նոր պատերազմ հրահրելու, Հայաստանի նորանոր տարածքներ օկուպացնելու, կամ Հայաստանը շրջափակման մեջ պահելու համար: Նման բան թույլ տալ չի կարելի»,- ասաց Փաշինյանը:
ՀՀ վարչապետը հավաստիացրեց, որ տրանսպորտային կոմունիկացիաների մասով, ներառյալ փոխադարձության սկզբունքի պահպանմամբ, Հայաստանը պատրաստ է գնալ ընթացակարգերի պարզեցումների, պատրաստ է ապահովել ադրբեջանական բեռների և ադրբեջանցիների անցման անվտանգությունը ՀՀ տարածքով` հույս ունենալով նաև փոխադարձության։ Հայկական կողմը պատրաստ է նաև զորքերի հայելային ետքաշման՝ 1991 թվականի սահմանների գծից, ինչը կնշանակի, որ Ադրբեջանը Հայաստանի ոչ մի տարածքում զորք չի ունենա, Հայաստանն էլ Ադրբեջանի: Փաշինյանի խոսքով՝ Հայաստանը պատրաստ է փոխադարձության սկզբունքով հասցեագրել նաև այսպես կոչված անկլավների հարցը։
