«Ստարտափ Արմենիա» հիմնադրամը, որը 2016 թվականից սկսած ամեն տարի Սեւանա լճի Նորաշեն արգելավայրում անարգել կազմակերպել է «Sevan Startup Summit» միջոցառումը, այս տարի չի իրականացնի շրջակա միջավայրի նախարարության արգելքի պաճառով: Բնության հատուկ պահպանվող այդ տարածքում հայկական որորներ կան, իսկ անցկացվող միջոցառումը, ըստ պաշտոնական մեկնաբանության, կխաթարեր նրանց հանգստի ու ապրելակերպի բնական պայմանները: «Sevan Startup Summit»-ը վրանային ստարտափ հավաք է, որը տարբեր երկրներից միավորում է սկսնակ ձեռներեցների, ներդրողների եւ ՏՏ էկոհամակարգի այլ ներկայացուցիչների՝ ստեղծելով աննախադեպ ոչ ֆորմալ միջավայր՝ կրթության, բիզնես կապերի հաստատման եւ ներդրումային գործարքների համար:

Նախորդ տարի «Sevan Startup Summit»-ը չեղարկվել էր կորոնավիրուսի համավարակի հետեւանքով, այս տարի, փաստորեն, չի կայանա տարածքի պատճառով: Կազմակերպիչներն առաջարկվող այլ վայրերում միջոցառումն անցկացնել չեն ուզում՝ Նորաշեն արգելավայրում կազմակերպելու արգելքը համարելով ուռճացված: Գերատեսչությունն անդրդվելի է՝ պնդելով, օրենքի խախտում թույլ տալ չեն կարող:

Թեմայի վերաբերյալ ՀԺ մի քանի հարցերին է պատասխանել ՇՄ նախարարի պաշտոնակատար Ռոմանոս Պետրոսյանը:

- Պարո՛ն Պետրոսյան, ինչո՞ւ էր նախորդ տարիներին թույլատրվում նույն վայրում միջոցառում անցկացնել, իսկ այս տարի ոչ եւ ինչո՞ւ են կազմակերպիչները նշում, որ բնապահպանական խնդիրն արհեստականորեն ուռճացված է:

- Ես բնավ համաձայն չեմ այն ձեւակերպման հետ, թե բնապահպանական խնդիրն ուռճացված է: Մեր պարզաբանման մեջ հստակորեն մատնանշել ենք այն բոլոր ռիսկերը եւ սահմանափակումների գլոբալ նկարագիրը, որը կարգավորվում է հենց օրենսդրությամբ: Սա հայեցողության խնդիր չէ, խնդրում եմ արձանագրել: Թե նախկին տարիներին ինչպես էին թողել, ինչ ռեժիմով էին թույլատրել կամ վերահսկողությունն ինչպիսին էր եղել, չեմ կարող այդ հարցին պատասխանել, քանի որ դրա հասցեատերը ես չեմ: Բայց իմ իրավասության շրջանակներում, երբ նմանատիպ հայտ է ներկայացվել մեր նախարարություն, ես բնականաբար ի սկզբանե մերժել եմ՝ հղում անելով այն հանգամանքին, որ հենց անմիջական հարեւանությամբ արգելոցային տարածք է, որը համարվում է խիստ իրավակարգավորումների ռեժիմի բնության հատուկ պահպանվող տարածք: Իսկ բուն միջոցառումը նախատեսվում է իրականացնել արգելոցի անմիջական հարեւանությամբ արգելավայրի կարգավիճակ ունեցող տարածքում, որտեղ քաղաքացիների մուտքն ու ելքը որոշ վերապահումներով արտոնվում է, սակայն խիստ վերահսկողական ռեժիմում: Ահա այդ խիստ վերահսկողական ռեժիմի եւ նկարագրի տրամադրումից հետո է, որ կտրականապես հրաժարվել են կազմակերպիչները եւ մերժել են նաեւ մեր արված մյուս առաջարկները՝ Սեւանի ափին՝ «Սեւան» ազգային պարկի տնօրինման տակ գտնվող այլ տարածքներում:

Միջոցառման կազմակերպիչների հայտարարությունը, թե նախարարությունը տարածք չի տրամադրում, չի թույլատրում եւ դրա պատճառով չեղարկվում է միջոցառումը, մենք ապատեղեկատվություն ենք որակել: Թեեւ ի սկզբանե մերժել էինք, բայց նաեւ հարցը եւս մեկ անգամ քննության առարկա դարձնելուց հետո արգելավայրի տարածքում արտոնել էինք, սակայն օրենքով սահմանված վերահսկողական որոշակի ռեժիմի դեպքում, ինչը եւս մերժվել էր: Սեւանի ափի այլ տարածքներում, որտեղ ազատ նմանատիպ ռելիեֆով եւ «Սեւան» ազգային պարկի տնօրինման տակ տարածքներ ունենք, մենք պատրաստակամ ենք քննարկելու եւ բացառապես անվճար տրամադրելու՝ 2-ամսյա հատուկ կարգավիճակով:

- Հնարավո՞ր էր այլ վայրում իրականացնել այդ միջոցառումը. կազմակերպիչները նշում են, որ համապատասխան այլ տարածք չկար:

- Գուցե ավազի որակի, ռելիեֆի կամ ջրի որակի մաքրության առումով նույնական չեն, բայց նմանատիպ տարածքներ ունենք: Մենք բոլոր տեղերում, որտեղ նմանատիպ հասանելի տարածքներ ունենք առաջարկել ենք եւ ասել՝ ազատ եք ընտրության մեջ: Իսկ թե նրանք ինչու են անիրական համարում, չեմ կարող այդ հարցին պատասխանել: Ես նաեւ մեկնաբանություն տեսա, որ կազմակերպչական աշխատանքների անհնարինության հետ է կապված, բայց ասեմ, որ նաեւ այս պահին իրենց ցանկացած տարածքում էլ որեւէ կազմակերպչական աշխատանք չի կատարվել: Այսինքն, եթե նմանատիպ թույլտվություն լիներ, միեւնույն է, ամեն ինչը պետք է հենց զրոյական մակարդակից սկսվեր, եւ մենք առաջարկել ենք, որ այլ տեղում նույն զրոյական մակարդակից մեկնարկեր: Գուցե բարեկարգման եւ այլ խնդիրներ ունեն եւ հենց այստեղ էլ խնդրո առարկայի բուն էությունն է կայանում: Արգելոցային, արգելավայրային հատուկ կարգավիճակ ունեցող բնության հատուկ պահպանության ներքո գտնվող տարածքը չի կարող ռելիեֆի փոփոխության ենթարկվել, չի կարող հողային աշխատանք իրականացվել, չի կարելի խարույկ վառել, չի կարելի բարձր աղմուկով միջոցառում իրականացնել: 10 հազար մասնակցով մասսայական միջոցառումը արգելավայրում իրականացնելը նաեւ տվյալ ոլորտի ենթաոլորտի իրավակարգավորումների եւ ենթաօրենսդրական ակտերի կոպիտ ոտնահարում է ենթադրում, ես այդ պատասխանատվությունը բնականաբար ինձ չեմ թույլ տա ստանձնել: Օրենքով արդեն իսկ անթույլատրելի է իմ կողմից արգելավայրում մասսայական միջոցառման արտոնումը, որը կարող է լրջորեն խաթարել տվյալ էնդեմիկ թռչնատեսակի պոպուլյացիան, ձվադրման վայրերին անդառնալի կորուստներ պատճառել: Երբ մենք քննադատում ենք ապօրինի ընդերքօգտագործումը, այս դեպքում եւս պետք է ըմբռնումով մոտենանք, որ բնության հատուկ պահպանվող տարածքում չի կարելի մասսայական մեծ միջոցառում իրականացնել հանուն ՏՏ ոլորտի զարգացման: Ամենայն հարգանքով մեր այս ոլորտի գործիչների նկատմամբ, իրենց ստեղծած հավելյալ արժեքի նկատմամբ, բայց բնության հաշվին խնդրում եմ զերծ մնանք կոնկրետ ոլորտ զարգացնելուց:

- ՇՄ նախկին նախարար Էրիկ Գրիգորյանը սխա՞լ է արել, որ թույլատրել է նախկինում այդ միջոցառումն անցկացնել:

- Չեմ կարող մեկնաբանել, քանի որ ինքս ինֆորմացված չեմ, թե ինչ ռեժիմով է թույլատրվել, ինչ սահմանափակումներ է առաջադրել, արդյոք պահպանվել են այդ սահմանափակումները: Ես պատասխանատու եմ իմ գործունեության շրջանի համար: Երբ ես նոր էի նշանակվել այս կարգավիճակում, նույն տարածքում 2020-ի սեպտեմբերի սկզբում բավականին շքեղ հարսանիք էր կազմակերպվել եւ երբ նկարները հայտնվեցին համացանցում, մենք ծառայողական քննություն արեցինք, տվյալ արգելավայրի պատասխանատու տեսուչին ազատեցինք աշխատանքից: Այսինքն խտրական մոտեցման խնդիր էլ բնավ չկա, եւ դրա վառ ապացույցը այդ միջադեպն է: Սա մեր աշխատելաոճն է, այո, մենք թույլ չենք տալիս բնության հատուկ պահպանվող տարածքների, էնդեմիկ թռչնատեսակները վտանգելով, էնդեմիկ կենդանատեսակների պոպուլյացիային սպառնալիքներ ստեղծելով կոնկրետ ծրագրեր կամ մասսայական միջոցառումներ անել: Քավ լիցի, ամբողջ Հայաստանը գեղեցիկ բնաշխարհ ունի, թանգարան ենք բաց երկնքի տակ, ինչպես ժամանակին ասել էր դասականը: Մենք նրանց նույնիսկ առաջարկել ենք «Դիլիջան» ազգային պարկի Գոշ լճի շրջակայքում, Պարզ լճի շրջակայքում նույնիսկ այլ վայրերում, որոնք գուցե ՇՄՆ իրավասությունից դուրս են, բայց մեր աջակցությունն ենք առաջարկել օգնելու համապատասխան գերատեսչության հետ խոսելու, որպեսզի այնտեղ իրականացնեն, բայց իրենք կառչել են բացառապես այս վայրից:

- Արդյո՞ք այս բնապահպանական խնդիրն ավելի մեծ է, քան այդ միջոցառման անցկացման եւ դրա հնարավոր արդյունքների կարեւորությունը:

- Ըստ իս այո, գուցե իմ պես չեն մտածում բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության կամ էկոնոմիկայի նախարարները, բայց ես պարտավոր եմ այդպես մտածելու: Այս պարագայում բնապահպանական ռիսկերն ու դրանց կառավարելիության աստիճանը շատ ավելի մեծ են, քան այն հավելյալ արժեքը, որ գեներացվելու է ցանկացած միջոցառման արդյունքում:

- Միտում տեսնո՞ւմ եք այս հայտարարություններում:

- Չէի ուզի նման ձեւակերպում տալ, ամեն դեպքում իրենց կազմակերպիչներից մեկը (անձնական) հայտարարություն էր տարածել բավականին խոհեմ, բավականին կոռեկտ որակավորումներով, ինչը ես ողջունում եմ: Ձեւակերպում էր տրված, որ բնապահպանական խնդիր չառաջացնելու պահանջով էր պայմանավորված մեր մերժումը, սա ընդունում ենք ի գիտություն: Բոլոր պարագաներում մենք մեր նպատակներում, մեր գործունեության մեջ, ինչպես նաեւ կոնկրետ այս պարագայում ու այս հարցի հետ կապված մեր որոշումներում բացարձակապես ազնիվ ենք, թափանցիկ ենք աշխատում:  

- Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության կամ էկոնոմիկայի նախարարների հետ այս հարցի վերաբերյալ զրույց ունեցե՞լ եք:

- Այո, իմ 2 գործընկերներն էլ անձնական եւ պաշտոնական մակարդակով կապի են դուրս եկել եւ փորձել են խնդիրը կարգավորել հօգուտ այդ միջոցառման, բայց իմ պարզաբանումները եւ փաստարկները լիարժեքորեն բավարարել են նրանց: